Heb jij al gehoord van Baarle-Hertog?
Jawel, Baarle-Hertog klinkt dan misschien Nederlands maar het is op en top België.
Correctie: het is misschien wel een stukje België in Nederland of een stukje Nederland in België of Nederland in België in Nederland. Ingewikkelder dan dit konden ze het waarschijnlijk niet maken.
Geen wonder dat toeristen van over letterlijk gans de wereld naar Baarle afzakken om het met eigen ogen het lappendeken wel eens willen zien. Het werd tijd om er zelf eens naartoe te trekken en te kijken hoeveel keer je bij een wandeling doorheen dit dorp de grens België/Nederland overschrijdt. Op deze, en vele andere vragen over het waarom en hoe van deze bizarre grensconfiguratie, hoopten we in het lokale bezoekerscentrum én van de gids die ons op sleeptouw zou nemen, te krijgen.
Kom je mee?
—————– Enclaves à volonté —————–
Bij het binnenrijden van Baarle, sprong de tweedeling onmiddellijk op. We zagen namelijk onmiddellijk een bord Baarle-Hertog met een Belgische vlag en Baarle-Nassau met een Nederlandse vlag. Snel zochten we nog even op hoe dat nu ook al weer zat. Zo leerden we dat Baarle-Nassau en Baarle-Hertog samen Baarle vormen maar eigenlijk toch niet echt een geheel zijn. Baarle-Nassau is Nederlands en Baarle-Hertog is Belgisch. Onder het motto ‘waarom makkelijk als het ook moeilijk kan’, is er op deze plaats dus geen rechte grens tussen beide landen getrokken. Er zijn integendeel maar liefst 22 stukjes België die volledig in het Nederlandse Baarle-Nassau liggen, de zogenaamde enclaves.
Om helemaal kierewiet te worden, geven we nog mee dat er ook een aantal stukje Baarle-Nassau in die stukjes Baarle-Hertog liggen, de counter-enclaves.
We besloten om eerst even wat duidelijkheid te vragen in het toeristisch bureau en daar alvast een kaart te vragen zodat we zouden weten waar België eindigt en waar Nederland begint.
—————– Onmogelijk te missen —————–
Die kaart bleek helemaal niet nodig. Waar we ook stonden, we wisten steeds perfect in welk land we vertoefden. Het volstond om even naar de grond te kijken. De grens is namelijk overal letterlijk op de grond te zien. Ook de tricolore vlaggetjes bij de huisnummers en zelfs op de lantaarnpalen helpen uiteraard. Knap gedaan en vooral heel leuk.
En blijkbaar vinden de vele toeristen uit alle uithoeken van de wereld dit ook wel leuk. De obligate foto’s met de grens tussen de benen werden aan de lopende band genomen. Best wel grappig.
—————– Hoe komt dat nu? —————–
Jawel, wij namen deze instagramable foto’s ook. Maar we wilden wel eens weten waarom er niet gewoon een rechte grens getrokken kan worden en waarom die misschien wel absurde situatie in stand gehouden werd. En ja absurd is het wel: twee gemeentehuizen, twee politiekorpsen, twee keer brandweer, twee netwerken voor water, elektriciteit en gas… noem maar op… alles is het dubbel. En dan zwijgen we nog over het idee dat de ene met zijn voordeur in België bij ons belastingen betaalt en zijn buur die een voordeur in Nederland heeft, inderdaad zijn belastingsbrief in Nederland moet indienen.
Zot!!
Voor meer tekst en uitleg daalden we af in de kelder van de toeristische dienst. We werden er onthaald door de enthousiaste Aad die ons in geuren en kleuren wist uit te leggen dat we voor de oorsprong van het lappendeken naar de 12e eeuw moesten.
Door twisten tussen de hertog van Brabant en de Graaf van Holland, overgoten met een flinke scheut godsdiensttwisten, is men er wel in geslaagd om de grond te verdelen, maar niet om deze terug samen te krijgen; de vele pogingen ten spijt.
—————– Leuke verhalen bij de vleet —————–
We begonnen het al een beetje te begrijpen en waren dan ook klaar om samen met onze gids Loesje op zoek te gaan naar de ‘petites histoires’ in de straten van de gemeenten. Zoals het een goede gids betaamt, nam zij ons mee naar plekjes waar we misschien anders wel aan voorbij zouden gelopen zijn. Zo een gidstoer is echt wel de moeite. De verhalen die je zo verteld krijgt, kan je nooit uit een boek halen. Zalig dus! We hingen aan haar lippen.
Neenee, we gaan nu niet alle leuke verhaaltjes verklappen, die moet je beslist zelf eens gaan ontdekken.
Maar we geven er wel al twee weg: Zo vertelde de gids bijvoorbeeld hoe cafégangers in tijden van Corona letterlijk op een andere barkruk gingen zitten om zo net over de grens geen last te hebben van het sluitingsuur in het ene land (dat dus niet gold in het andere land). Vindingrijkheid is een eigenschap waarvan ze in Baarle er meer dan genoeg hebben. Wist je trouwens dat in WOI, de Duitsers niet wisten wat ze met dit stukje Nederland/België moesten aanvangen? Dat Nederland ‘neutraal’ was en België niet maar niet duidelijk was hoe de grens afgesloten kon worden, maakte het de Duitsers er niet makkelijker op. In die dagen moest de burgemeester van Baarle zelf samenwerken met Veurne in de Westhoek… omdat ze beiden niet bezet waren. Hallucinant toch.
Wil je meer weten, aarzel dan niet om ook aan te sluiten bij de gidsbeurt. Die is trouwens gratis maar je moet wel even inschrijven bij de toeristische dienst.
—————– Eten en drinken —————–
Na al die verhalen was het tijd voor een hapje en een drankje. We vleiden ons dus neer op een van de vele gezellige terrasjes en genoten nog wat na. De volgende keer doen we zeker één van de vele wandelingen of zelfs een fietstoer die ons door de toeristische dienst werd aangeraden.
—————– Wat vonden de tieners? —————–
Baarle is een bijzondere plek met een apart verhaal dat de tieners wel degelijk kan boeien. Door de enthousiaste gidsen raakten ze zelfs erg geïntrigeerd het enclave-verhaal. Opnieuw een schot in de roos dus!