De Dossinkazerne in Mechelen – een must. Ook met kinderen!
Waarom bezochten we niet eerder de Dossinkazerne?
Die vraag stellen we ons eigenlijk ook.
De Dossin Kazerne stond al zo lang op ons to-do lijstje. Als er één plek in ons land is waar iedereen minstens één keer naar toe moet gaan, is het wel deze weinig benijdenswaardige plek. Zeggen dat de kazerne in Mechelen een beladen plek is, een zwarte pagina uit ons geschiedenis, is een joekel van een understatement. Voor de enkelingen bij wie de Dossin Kazerne geen belletje doet rinkelen: in deze kazerne werden in de Tweede Wereldoorlog meer dan 25.000 Joden, Roma en Sinti verzameld om uiteindelijk naar onder andere Auschwitz-Birkenau getransporteerd te worden. De Dossin Kazerne is dus een zogenaamd ‘doorvoerkamp’; niet naar ‘werkkampen’ maar naar ‘vernietigingskampen’.
Een Misselijkmakende gedachte, steeds weer. Maar we kunnen ons hoofd niet in het zand steken. We mogen deze gitzwarte pagina uit onze geschiedenis niet negeren. Never ever. Enkel door het onder ogen te zien, kunnen we onszelf én onze tieners wakker houden zodat dit nooit, maar dan ook nooit meer gebeurt.
Ja? Waarom?
En tóch waren we er nog niet geweest… Iets hield ons blijkbaar tegen. Als we eerlijk zijn, waren we misschien wel wat bang. Bang om wat we te zien zouden krijgen. Bang om onze kinderen bloot te stellen aan deze gruwel in eigen land; in-eigen-land verdorie. Bang om totaal ‘bouleversé’ terug buiten te komen.
Uiteindelijk zagen we in dat hetgeen wat ons in België weerhield om de Dossin Kazerne te bezoeken, ons in het buitenland duidelijk niet tegenhield. Bij het bezoekje aan onder andere Dachau of Natzweiler was er geen haar op ons hoofd dat er aan dacht om er niet heen te gaan. Met de noodzakelijke duiding aan de kinderen, slaagden ook zij erin dit onderwerp te kaderen. Wat in het buitenland lukt, moest in ons land toch ook lukken.
bOb Van Reeth
We besloten dus om richting Mechelen te trekken en een bezoekje te brengen aan de Dossin Kazerne. Basta.
Hier moeten we eigenlijk een correctie op aanbrengen. Wat je bezoekt, is niet de kazerne zelf maar het nieuwe museum dat letterlijk aan de andere kant van de straat werd opgetrokken. De eigenlijke kazerne dateert uit de tijd van Margaretha van Oostenrijk die er haar leger in liet verblijven. Via een opeenvolging van functies, kwam het in de Tweede Wereldoorlog in het vizier van de Nazi’s die er de gekende bestemming aan gaven.
De meningen rond de looks van het vijfhoekig gebouw (dat trouwens van de hand van bOb van Reeth is) zijn verdeeld, ook hier in ons gezin.
Waar er evenwel geen discussie over kan bestaan, is dat het museum alomtegenwoordig is. De robuuste vier etages hoge witte mastodont straalt sereniteit en ingetogenheid uit. Als je goed naar de voorgevel kijkt, zie je zelfs dat de ramen die uitkijken op de kazerne dicht gemetst zijn. De 25.000 stenen die hiervoor gebruikt werden, verwijzen subtiel naar het aantal gedeporteerden. Symboliek alom dus. Dit wetende, keken we toch weer op een net iets andere manier naar deze vreemd aandoende imposante gevel.
Over opkomend fascisme en angst
Eenmaal binnen krijg je verdieping na verdieping de geschiedenis van de gruwel. Zo gaat de eerste verdieping over de opkomst van het fascisme en de redenen waarom het fascisme de massa zo in zijn retoriek kon meesleuren. Op een volgende verdieping wordt de angstcultuur waar de mensen ontegensprekelijk in terecht kwamen, belicht en doorgelicht. Ook de hartverscheurende keuzes waar velen helaas niet aan ontsnapten kwamen aan bod: eigen kinderen achterlaten of meenemen met de nu gekende gevolgen. Hart-ver-scheu-rend. Zelfs nu deze tekst geschreven wordt, enkele maanden na ons bezoek, krijgen we opnieuw kippenvel van de gedachte alleen. Misschien is dit wel de reden waarom we onze indrukken even moesten laten bezinken alvorens een verslagje te kunnen schrijven. Maar toch, het is een verhaal dat steeds weer verteld moet worden.
Persoonlijke verhalen
Moet het gezegd, het is geen museum waar je vrolijk buiten stapt. Dat kan ook niet, dat wil je ook niet.
Het museum doet er ook alles aan om de mensen achter de gruwel te tonen. Zo staren we over alle verdiepingen heen naar een gigantische collage van de portretten van de uit de kazerne gedeporteerde mensen. Je ziet dus letterlijk de mensen achter de cijfers. De overgrote meerderheid van de foto’s kleuren grijs. Slechts hier en daar zijn er enkele die oranje oplichten. Je raadt het al, dit klein percentage oranje uitgelichte foto’s zijn zij die de gruwel wel overleefd hebben.
Dit hakt er in want iedereen weet dat je de gruwel niet zonder kleerscheuren overleeft. Dat blijkt duidelijk in de vijf verhalen die we doorheen het museum konden volgen. Deze vijf overlevenden vertellen hun eigen drama. Zij vertellen over hun verlies, over hun verscheurende keuzes, ze vertellen over hun spreekwoordelijke kleerscheuren die zij de rest van hun leven meegedragen hebben. We geven het op een blaadje: als je de tranen ziet opkomen in de verweerde en doorleefde ogen van de overlevende, kregen we zonder uitzondering een krop in de keel. Beklijvend.
Frisse lucht op terras
Op de bovenste verdieping konden we een deugddoend luchtje scheppen. De wind in de haren voelen deed goed. Even diep inademen na de zware kost binnen het museum. We hadden er niet alleen een mooi zicht over Mechelen, maar ook over de Dossin Kazerne. Inderdaad, op deze verdieping werden de ramen niet dichtgemetseld.
Hoop doet leven
Toch wat beduusd stapten we terug naar buiten. Niettemin wel met hoop. Hoop dat onze generatie het beter doet. Minstens hoop dat onze kinderen zich hier nooit schuldig aan zullen maken. Live and let live. (een leuze die vandaag de dag niet onderschat kan worden)
Vergeet zeker niet de straat over te steken en binnen te gaan in de eigenlijke kazerne. In de kelder van de kazerne werd een memoriaal opgericht.
Nog een plek dus om eventjes stil te staan bij deze beladen plek.
Wat vonden we ervan ?
We kunnen kort zijn. Het museum is een ‘must’.
Is het te doen met kinderen? Toch wel… mits je als ouder natuurlijk de nodige duiding geeft. Maar is dat niet met alles zo? Ieder beslist natuurlijk zelf of hij zijn kinderen meeneemt naar een museum over dit onderwerp. Wij zijn zo van die ouders die de zaken liever duiden en kaderen dan hen hiervoor af te schermen. We vinden het waardevol om hierover uitgebreide (spontane) gesprekken te hebben aan de keukentafel. En geef toe, in het nieuws komen dagdagelijks verhalen van ongebreideld geweld voor en ook die moeten gekaderd worden.
Voor de kinderen is er trouwens in de Dossin Kazerne ook een kinderboekje waarbij de kinderen naar verschillende kistjes in het museum geleid worden om daar enkele opdrachten te doen; de gekende formule dus. Zoals wel vaker, lieten we deze optie aan ons voorbij gaan. Hoe goed bedoeld ook, zorgen zo een kindertoeren er vaak voor dat de kinderen enkel gefocust zijn op hun schermpjes of hun opdrachten en niet veel van het museum te zien krijgen. Dit wilden we uiteraard vermijden.
#durftevragen
Tenslotte nog dit… vragen jullie je ook af waarom de Dossin Kazerne de naam Dossin Kazerne draagt? Wij alvast wel. Het blijkt een generaal uit de beginjaren van de Eerste Wereldoorlog geweest te zijn die ook adviseur was van de minister van oorlog. Waarom hij een eerbetoon in Mechelen kreeg, is ons onduidelijk… Als jij het weet, aarzel dan niet om het ons te vertellen.