🇳🇴
Het is misschien raar gezegd maar oorlogen kunnen ons wel boeien. Uiteraard niet om de oorlog en het leed zelf. Absoluut niet. Geweld verfoeien we en we zijn mogelijks de eersten die gaan lopen als er oorlog komt.
Nee, het zijn de petites (et grandes) histoires die aan de rand van het slagveld of letterlijk – maar nog liever figuurlijk – ondergronds afspeelden, die ons intrigeren.
Zo is er het heroïsche verhaal van Vemork in Noorwegen.
De kans is groot dat weinigen al van operatie Gunnerside of van zwaar water gehoord. Daar komt nu dus verandering is.
Waarom Vemork in de tweede wereldoorlog voor de Duitsers van belang was, is namelijk heel specifiek.
De 100 meter hoge waterval in Vemork is ideale bron voor een waterkrachtcentrale die er dus ook kwam. De Norske Hydro, met haar gigantische metalen buizen op de helling, was bij haar bouw in 1905 zelfs ’s werelds grootste centrale van die soort.
Nu, tot daar niets speciaals denkt u waarschijnlijk. Inderdaad. Ware het niet dat de energie die door deze centrale opgewekt werd in de fabriek die aan de voet van de buizen ligt, gebruikt werd om ammoniak te maken die op haar beurt gebruikt werd om meststof te maken. En laat nu net het belangrijkste nevenproduct van deze productie van meststoffen heavy water (deuterium) zijn, hét product noodzakelijk voor de productie van atoombommen. Voila; hier komt de aap natuurlijk uit de mouw.
Veel woorden moeten er niet meer vuil gemaakt worden aan de reden waarom de Duitsers deze site in handen wilden hebben en houden.
En waar de Duitsers waren, was er verzet of tegenkanting. Verschillende pogingen werden ondernomen om de waterkrachtcentrale te saboteren. De ene al succesrijker dan de andere.
Uiteindelijk slaagde de sabotage en moesten de Duitsers de site verlaten. Missie geslaagd voor het verzet.
De Norsk Hydro site in Vemork kan nog altijd bezocht worden. Na de befaamde en nu bij bungyjumpers begeerde Vemork Bridge te hebben overgestoken rest enkel nog een laatste stevige kuitenbreker naar de ingang van het gebouw. Daar kan je de originele generatoren zien staan blinken en krijg je wat info over het zware water en de atoombommen. De helden uit de operatie Gunnerside worden logischerwijs ook bejubeld maar dat mocht eigenlijk wel wat meer zijn. Voor een gebouw van die grote is het jammer genoeg een ietwat klein museum.
Maar ben je in de buurt, aarzel dan niet om er te passeren. Het is voor de Noren ook heel belangrijke plaats.
We bekeken ook de film ‘the heroes of Telemark’ over de operatie Gunnerside. Zeker ook doen !
ook leuk : you tube – Saboton